Vervolg Brustwerk Wender-orgel Divi Blasii

09-02-2018

Brustwerk

De 3 stemmen die in het front van het Brustwerk zouden komen te staan (Quinta 3', Octava 2', en Schallmey 8') diende van 14 lood tin (een hele goede kwaliteit tin ) vervaardigd te worden.


Stillgedackt 8

Kennelijk had de klank van de Stillgedackt 8', die J.F. Wender in de Neue Kirche te Arnstadt op het orgel had gedisponeerd, op Bach grote indruk gemaakt, ook op het nieuw te vervaardigen Brustwerk disponeert hij het register. Bach stelt in zijn Mühlhauser rapport voor dat de Stillgedackt 8' van goed hout dient worden gemaakt omdat dit beter klinkt dan een Gedackt van orgelmetaal. Tevens geeft hij aan dat deze stem goed harmonieert met de concertante muziek. Het register is door orgelmaker Wender, naast Arnstadt, nergens gedisponeerd waardoor de invloed van Bach omtrent het plaatsen van deze stem duidelijk waarneembaar is. (Later zal Zacharias Hildebrandt op zijn nieuw te bouwen orgel van de Jacobikirche te Sangerhausen het register ook plaatsen, terwijl Hildebrandt deze stem ook niet opneemt in zijn andere orgels).


Schallmey 8'

Alhoewel een pedaal-Schallmey op 4'-hoogte regelmatig op Midden-Duitse orgels uit de 17de en 18de eeuw gedisponeerd wordt, is het plaatsen van dit tongwerk op 8'-hoogte een zeldzaam en bij Wender in zijn overige instrumenten ook niet terug te vinden. Hierdoor valt aan te nemen dat Bach van het tongwerk gecharmeerd moet zijn geweest. Immers, op het Scheibe-orgel van de Paulinerkirche te Leipzig, een later door Bach gekeurd instrument, komt eveneens, weliswaar op het Hauptwerk, een Schallmey 8' voor.